راهنمای کامل پیشگیری، علت و کنترل ایمن آتش سوزی خودرو

حادثه ی آتش سوزی خودرو را در خبرهای روز زیاد می شنویم، معمولا در اتوبان ها نیز شاهد این قضیه هستیم.اگر هنگام رانندگی و صحبت با خانواده و دوستان سرنشین، ناگهان متوجه آتش گرفتن خودرو تان شوید چه می کنید؟ بسیار وحشتناک است که هنگام حرکت کردن ماشین با آتش گرفتن آن روبرو شویم و ببینیم که دود در حال بلند شدن از آن است.

در این مطلب ابتدا درباره مهم ترین علل آتش گرفتن خودرو و جلوگیری از بروز این حادثه و  سپس نکات ایمنی و ضروری هنگام و بعد از بروز آتش سوزی ماشین را مرور خواهیم کرد.

آمار آتش سوزی خودرو

آمار آتش سوزي خودرو ها بر اثر نقص فني و تلفات ناشي از آن در حال افزايش است به طوري كه فقط در طول دو ماه حدود 100مورد به سازمان آتش نشاني و خدمات ايمني تهران گزارش شده است.

در آمریکا ‌تخمین زده می‌شود که در هر ساعت به‌طور متوسط ۳۳ ماشین آتش می‌گیرد. به دلایل متفاوتی ممکن است که ماشین آتش بگیرد، بیشتر علت آن ربطی به تصادفات ندارد و به خاطر عدم نگهداری مناسب است، از نشت بنزین تا نصب و نگهداری باطری ناصحیح می‌تواند علت آتش‌سوزی باشد

بنابراین نگه‌داری مناسب چیزی است که شما روی آن کنترل دارید و می‌توانید به‌صورت منظم انجام دهید.

دلایل آتش گرفتن خودرو

آتش سوزی خودرو می تواند در مکان هایی مانند چرخ ها یا ترمز ها، شاسی، محفظه موتور، داشبورد یا حتی داخل خودرو شروع شود. علت آتش گرفتن خودرو، همان‌طور که گفتیم معمولاً مجموعه‌ای از ایرادات هستند که در کنار هم شرایط خطرناکی را بوجود می‌آورند.

باید بدانید که بعضی از این ایرادات قابل جلوگیری می‌باشند. برای مثال با انجام تعمیرات و نگهداری مرتب از خودروی خود می‌توانید مطمئن باشید که بسیاری از دلایل آتش گرفتن خودرو را از بین می‌برید.

پس بهتر است بر اساس یک برنامه منظم، خودروی خود را برای سرویس‌های کلی به تعمیرگاه‌های معتبر ببرید. تعدادی از دلایل آتش گرفتن خودرو را در ادامه بخوانید.

1- آتش سوزی خودرو به دلیل نقص در طراحی

آتش گرفتن خودرو به دلیل نقص در طراحی یکی از مواردی است که سهم فراوانی در آتش سوزی‌های خودرو ندارد. تمام کارخانه‌های تولید خودرو، پیش از عرضه خودرو، کنترل های کیفی را انجام می‌دهند و حتی اگر ایرادی از چشم آن‌ها دور بماند و خودرو در دست مشتریان باشد و آتش بگیرد و دلیل آن نقص طراحی باشد، تمام مدل‌های خودرو مذکور به کارخانه فراخوانده می‌شوند زیرا این ایراد بر اعتبار برند سازنده، تأثیر می‌گذارد.

بنابراین برند‌های معتبر خودرو سازی، چنین ایرادی را ساده نمی‌گیرند و مشکل آن را برطرف می‌نمایند. اما برخی از خودروها نیز بیش از همه آتش می گیرند، بدون اینکه هیچ تصادفی برای آن ها وجود داشته باشد. بیش از 3000 تا از این حوادث، به علت نقص در خود ماشین است و علت آن هم این است که قانونی در ساخت این ماشین زیر پا گذاشته شده است.

2- تعمیرات ضعیف

آتش گرفتن خودرو به دلیل تعمیرات اشتباه یکی از عوامل انسانی است که در این زمینه دردسرساز می‌شود. البته در نظر داشته باشید که تعمیرات به طور معمول نمی‌تواند دلیل آتش سوزی شود ولی اگر تعمیرکار با دقت عمل نکند، ریسک این اتفاق بیشتر می‌شود.

برای مثال سهل انگاری در تعویض سیم کشی‌ها کهنه، واشر‌های مستعمل و … از جمله مواردی است که منجر به اتفاقات بدی خواهند شد. بنابراین حتماً تعمیرگاه‌های معتبر را برای تعمیر خودروی خود انتخاب کنید و همان‌طور که گفتیم بر اساس یک برنامه‌ریزی دقیق، تعمیرات و نگهداری خودرو را انجام دهید.

3- آتش سوزی ماشین به دلیل تصادفات

آتش گرفتن خودرو به دلیل تصادفات از جمله عواملی است که تحت کنترل شما نیست. می‌توانید با رعایت قوانین رانندگی و احتیاط لازم از تصادفات جلوگیری کنید. سازندگان خودرو درباره ایمن سازی اتومبیل در مقابل آتش سوزی، نکات مهمی را در نظر می‌گیرند که باز هم به طراحی خودرو مربوط می‌شود.

بنابراین وقتی تصادف رخ بدهد، موانع فیزیکی در بدنه خودرو وجود دارند که صدمات مهم جلوگیری می‌کنند. حال اگر ضربه وارد شده خیلی جدی باشد، مانع هم از بین می‌رود و قسمت‌های حساس و خطرناک اتومبیل صدمه می‌بینند.

برای مثال اگر باک بنزین، باتری و قسمت‌های الکتریکی حساس موتور صدمه ببینند، یا همه موارد دست به دست هم بدهند، کافی است جرقه‌ای ایجاد شود و با سوخت برخورد داشته باشد، انفجار و آتش سوزی، قطعی خواهد بود. بنابراین در صورت بروز تصادفات جدی، از اتومبیل خارج شده و از آن دور بایستید.

4- آتش زدن عمدی ماشین

آتش گرفتن خودرو به دلیل اقدام‌ها عمدی با اینکه دور از انتظار است ولیکن اتفاق می‌افتد. دلایل اینکه چرا باید شخصی خودرو را به آتش بکشد، متنوع هستند و از جرایم سنگین به حساب می‌‌آیند.

خوشبختانه کارشناس‌های متخصص می‌توانند این موارد را بررسی کنند. این هم از جمله مواردی است که تحت کنترل شما نیست و در صورت بروز چنین اتفاقاتی باید با نیرو‌های انتظامی تماس بگیرید.

5- اتصالات باتری‌ خودرو های هیبریدی

آتش گرفتن خودرو به دلیل اتصالات باتری‌های هیبریدی همان‌طور که از نام آن متوجه شدید برای اتومبیل‌هایی رخ می‌دهند که با انرژی برق کار می‌کنند یا میزان استفاده آن‌ها از بنزین بسیار پایین‌تر است.

در نمونه‌های ابتدایی خودرو‌های مذکور این ایراد چندین بار باعث آتش سوزی خودرو شد به این صورت که اگر خودرو با سرعت بالا به اشیای در جاده برخورد می‌کرد و این برخورد باعث صدمه به باتری‌ها می‌شد، این باتری‌ها اتصالی کرده و جرقه می‌زدند و عوامل احتراق را بوجود می‌آورند. البته این ایراد در خودرو‌های جدید هیبریدی به کلی برطرف شده است.

اتصالات معیوب باتری ماشین

نه فقط باتری خودروهای برقی یا هیبریدی، بلکه باتری خودروهای معمولی نیز مستعد ایجاد مشکلات فراوانی می‌باشند. سیکل شارژ شدن باتری باعث تجمع گاز انفجاری هیدروژن در محفظه موتور می‌شود و جریان الکتریکی که باتری تولید می‌کند (از طریق اتصال شل یا معیوب) باعث ایجاد جرقه می‌شود که منجر به شعله‌ور شدن آب باتری سرریز شده یا گاز جمع می‌شود.

خطر سیستم الکتریکی محدود به محفظه موتور نمی‌شود. سیم‌کشی خودرو در سرتاسر آن گسترش یافته، داخل درب‌ها، زیر کفپوش، داخل صندلی‌های برقی و گرم شونده، فقط نام چند جا را بردیم که بدانید یک سیم‌کشی پوسیده چقدر می‌تواند ویرانگر باشد

6- آتش گرفتن ماشین به علت داغ شدن اگزوز

آتش گرفتن خودرو به علت داغ شدن سیستم اگزوز یکی از مواردی است که عاملی مهمی در آتش سوزی خودرو‌ها بوده و معمولاً چندان جدی تلقی نمی‌شود. این وظیفه سیستم اگزوز است که آلودگی ناشی از سوختن بنزین را به خارج از خودرو، هدایت کند بنابراین معمولاً دمای حرارت آن بالا است.

حالا اگر به دلیل وجود ذرات ریز ناشی از ناخالصی‌های بنزین یا  به علت روغن سوزی، دمای سیستم اگزوز بالا‌تر از حد نرمال برود، عایق‌های اطراف آن می‌سوزند و بعد از چند بار رانندگی، حادثه بزرگتری یعنی آتش سوزی خودرو رخ می‌دهد. باز هم سرویس و نگهداری منظم از خودرو، از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری می‌کند.

7- آتش گرفتن خودرو به علت داغ شدن موتور

آتش گرفتن خودرو به دلیل داغ شدن موتور از دلایل مهم و معمول است که باید به آن توجه داشته باشید. همان‌طور که می‌دانید به میزانی که خودرو حرکت کرده و کار کند، دمای موتور بالا‌تر می‌رود ولی اگر به دلیل ایرادات فنی، دمای موتور بیش از حد طبیعی شود، تمام مایعات موجود در خودرو مانند بنزین، روغن و آب، بخار شده یا در حالتی مانند قطرات ریز به اطراف پاشیده می‌شوند.

این اتفاقات دست به دست هم می‌دهند تا خودرو آتش بگیرد. اگر متوجه شدید که خودرو داغ کرده است حتماً بدون فوت وقت آن را به تعمیرگاه انتقال بدهید. تعمیرکار مجرب، با بررسی ساده، دلیل این اتفاق را می‌فهمد و آن را تعمیر می‌نماید.

اغلب یک واشر یا آب بند معیوب یا رادیاتوری که خوب کار نمی کند، یا هر مورد دیگری می‌تواند عامل داغ کردن موتور باشد.

8- آتش گرفتن ماشین به علت نشت مایعات

آتش گرفتن خودرو به دلیل نشت مایعات در صورتی که تجهیزات و اتصالات خودرو کهنه باشند، بسیار احتمال دارد. چند نوع مایع مهم در خودرو وجود دارند که تقریباً همه آن‌ها، قابل اشتعال بوده و در تمام مدتی که خودرو روشن است، در کل موتور در حرکت می‌باشند.

این مایعات عبارتند از بنزین، روغن هیدرولیک، مایع خنک کننده و … حالا اگر شیلنگ‌ها یا اتصالات دیگر پاره شده یا نشتی داشته باشند، حادثه‌ای تلخی را بوجود می‌آورند. مانند موارد دیگر با رسیدگی مرتب به خودرو می‌توانید این ایرادات را بر طرف کرده و از آتش سوزی خودرو جلوگیری کنید.

جلوگیری از انفجار باک خودرو

با تکان خوردن بنزین در باک خودرو گاز متصاعد می‌شود و باک‌های خودرو معمولاً منافذی برای تخلیه گاز‌های بنزین دارند به همین خاطر به طور معمول اطراف باک خودرو، بوی بنزین استشمام می‌شود. اما در صورت فرسودگی باک بنزین و عدم توانایی خروج گاز‌های متصاعد شده از آن، احتمال بروز حوادث خودرو بالا می‌رود.

برای جلوگیری از اتنفجار باک خودرو بهتر است باک بنزین کاملا پر نکنیم. همانطور که میدانید شکل درست بنزین زدن در حفظ سلامت عملکرد خودرو تاثیر زیادی دارد.  اصرار به پر کردن بیش از حد باک و قطع کردن متعدد نازل، ممکن است بنزین به بیرون و بدنه خودرو ریخته شده و صدماتی به رنگ اتومبیل وارد نماید. دوم ریختن بنزین روی زمین می‌تواند خطر انفجار باک بنزین را در پی داشته و حتی باعث آتش گرفتن خودرو گردد.

البته اینگونه نیست که یک خودرو به سرعت از وقوع حریق دچار انفجار شود، اگر شعله به باک رسیده و از آن خارج شود، خطر انفجار وجود ندارد، خطر انفجار زمانی وجود دارد که راه‌های خروج گاز‌ها بسته شده، باک داغ و داغ‌تر و مایع بنزین به بخار تبدیل شود و راهی نیز برای خروج گاز وجود نداشته باشد.

اما اگر آتش سوزی در خودرو رخ دارد اولین کار اینست که درب باک بنزین را باز کنید چون با باز کردن آن از بالا رفتن فشار داخل باک جلوگیری می کند و مانع از انفجار خودرو می‌شود. و سپس اقدامات لازم برای خاموش کردن خودرو را انجام دهید.

سخنگوی سازمان آتش نشانی نیز گفته است: « انفجار باک بنزین دور از دسترس نیست، اگر خودرو، استاندارد و به روز باشد، معمولاً انفجار باک بنزین روی نمی‌دهد البته در صورتی که باک، شیلنگها، بست و اتصالات دستکاری نشده باشد.»

نشانه های خطر آتش سوزی خودرو

راه هایی وجود دارد که می توان از طریق آن ها از خطر آتش گرفتن ماشین آگاه شد و این اتفاقات معمولا در مناطقی رخ می دهد که برای شما قابل شناسایی نیستند و معمولا ماشینی که در معرض خطر آتش گرفتن باشد، ممکن است که علائم زیر را داشته باشد:

• سطح بنزین یا سوخت آن به سرعت تغییر می کند.
• دمای موتور به سرعت بالا می رود.
• اگزوز آن صدای بسیار بلند و گوش خراشی را تولید می کند.
• فیوزهای آن پشت سر هم دود می کنند.
• نشت بنزین یا هر نوع سوخت دیگر.
• خودرو به طور ناگهانی داغ و داغ تر می شود.
• دود کردن عجیب و غیرطبیعی اش را می بینید.
• بوی پلاستیک سوخته از ماشین بلند می شود.

بهتر است که در صورت مشاهده هر کدام از این موارد ، خودتان را به سرعت از خودرو دور کنید یا حتی ممکن است که این ها دلیل قطعی آتش گرفتن نباشد اما نباید ریسک کرد.

مقاله پیشنهادی: عیب یابی صدا های غیر عادی خودرو

اقدامات لازم و ایمن هنگام آتش گرفتن خودرو

اگر در هنگام رانندگی، خودرو دچار حریق شود، اولین و مهمترین عملی که باید انجام دهید خروج هرچه سریعتر از آن است. لازم است با کنترل خود، سعی کنید به سرعت از خودرو خارج شوید. نکات زیر برای حفظ سلامتی راننده و سرنشینان ضروری است:

1- عکس العمل اولیه هنگام آتش سوزی ماشین

• در صورت امکان سریعتر به کنار راه بروید.
• موتور را خاموش کنید.
• خود و مسافران خود را از ماشین خارج کنید.
• اولویتتان با اطفال،سالمندان و افراد کم توان باشد.
• با برداشتن وسایل غیر ضروری زمان را از دست ندهید.
• همه را حداقل 30  تا 45 متر از خودرو دور کنید. به طوری که گرمای آن هم به شما برخورد نکند
• با آتش نشانی 125 تماس بگیرید.

2- آتش را خودتان خاموش کنید

1- اگر فقط شرایط زیر وجود داشت خودتان شروع به خاموش کردن آتش بکنید:

• اگر آتش‌خاموش‌کن مناسب مانند کپسول آتش‌نشانی دارید.
• اگر می‌توانید به کپسول آتش‌نشانی بدون خطر دسترسی داشته باشید.
• طریقه‌ی استفاده از کپسول آتش‌نشانی را می‌دانید. حتماً باید کاملاً با کار کردن با آن آشنایی داشته باشید
• آتش قابل‌مشاهده، کوچک است و به بخش‌های نزدیک باک سوخت نفوذ نکرده است.
• بوی سوختن پلاستیک نمی‌آید، زیرا دود پلاستیک خیلی سمی است (مگر اینکه ماسک مناسب دارید)
• اگر ماشین شما گازسوز نیست. اگر ماشین شما گازسوز است باید بااحتیاط خیلی زیاد و بعد از بستن شیر اصلی منبع گاز کار خاموش کردن انجام شود. اگر شما نمی‌دانید که چگونه باید این کار را انجام دهید، شما به‌هیچ‌عنوان نباید این کار را خودتان انجام دهید زیرا ممکن است کپسول گاز منفجر شود. اگر خودتان این کار را انجام می‌دهید و مطمئن هستید که شیر اصلی بسته‌شده است این کار را بااحتیاط خیلی زیاد انجام دهید.
• اگر شرایط بالا وجود داشت، می‌توانید خودتان شروع به خاموش کردن آتش بکنید. اگر آتش خارج از کنترل است، یا دود سیاه خیلی زننده وجود دارد و یا اطمینان کافی را ندارید، به‌هیچ‌عنوان خودتان سعی نکنید که آتش را خاموش‌کنید.

3- از آتش غیرقابل‌کنترل دور شوید:

اگر تلاش شما برای خاموش کردن آتش نتیجه نداد و یا این‌که شعله‌ی آتش و دود آن بیشتر شد از آتش دور شوید.

3- آتش سوزی ماشین در تونل

1- نشانه‌هایی که ماشین آتش‌گرفته است را در قسمت ابتدای مقاله بخوانید.

2- در سمتی از تونل که در حال رانندگی هستید کنار بیاید و ماشین را پارک کنید.

3- سوئیچ ماشین را خاموش‌کنید. و فلاشر ماشین را روشن کنید.

4- اگر فاصله‌ی شما تا خارج شدن از تونل کم است و ایمن است به بیرون بروید و ماشین را خارج از تونل پارک کنید.

5- از ماشین خارج شوید. مواظب ماشین‌های در حال عبور باشید. درها را ببندید؛ و مطمئن شوید تمام مسافران و حیوان‌ها از ماشین خارج‌شده‌اند.

6- جایی که ایمن است و درصورتی‌که آتش کوچک و قابل‌کنترل است آن را خاموش‌کنید. آموزش‌های بخش بالا جهت استفاده از کپسول آتش‌نشانی را انجام بدهید

7- با آتش‌نشانی تماس بگیرید حتی اگر آتش خاموش شده است. اگر تلفن شما آنتن نمی‌دهد دنبال تلفن اضطراری داخل تونل بگردید که معمولاً روی دیواره‌های تونل قرار دارد. همچنین زمانی که به سمت تلفن می‌روید مراقب ماشین‌های دیگر باشید

8- در صورتی که که راه‌های اضطراری تونل باز بود و در دسترس بود از تونل خارج شوید. اگر این کار امکان‌پذیر نبود و ماشین شدیداً شعله‌ور بود سریعاً از ماشین دور شوید زیرا گازهای انتشار شده سریعاً تونل را پر می‌کنند و این گازها بسیار سمی هستند.

9- اگر آب از سیستم اطفا حریق پاشید تعجب نکنید. تونل‌هایی که دارای رسیدگی و نگه‌داری مناسبی هستند دارای حس‌گرهای اعلام حریق هستند و در صورت آتش‌سوزی سیستم اطفا حریق را فعال می‌کنند

• به‌هیچ‌عنوان به سمت آب‌پاش سیستم اطفا حریق رانندگی نکنید.

خطرات هنگام آتش گرفتن خودرو

آتش سوزی های خودرو می تواند حتی برای افراد آموزش دیده نیز خطرناک باشد.

درب کاپوت را باز نکنید!

برخلاف تصور خیلی از رانندگان باز کردن درب کاپوت با بیشتر کردن عرضه هوا می تواند شدت آتش را بیشتر کند پس چنانچه این بخش از نمناک توصیه میکند هنگام آتش گرفتن ماشین هرگز خودتان وارد عمل نشده و کاپوت را باز نکنید.

هرگز بر روی آتش آب نریزید!

طبیعی است که در لحظه ی اول به فکر ریختن آب روی ماشین در حال اتش بیفتید که این اشتباه است به این علت که آتش ناشی از روغن یا گازوئیل باعث شناور شدن آب بر آن شده و آتش را بیشتر می کند.

اگر به همراه برخاستن دود،از قسمت موتور ؛دربها به هر دلیلی برای خروج سرنشینان باز نشدند، سعی نمایید با شکستن شیشه ها از خودرو خارج شوید.

ضروریات بعد از خاموش کردن آتش سوزی خودرو

1. سریعا با آتش نشانی تماس بگیرید.
2. حتما هنگام آتش سوزی و بعد از آن از ماشین عکس بگیرید و آن را به بیمه نشان دهید.
3. اگر می خواهید که وسیله ای را از ماشین خارج کنید، حتما آن را از آتش نشان درخواست کنید تا این کار را با امنیت انجام دهد.
4. از اتش نشان بخواهید که در صورت امن بودن شرایط، باتری ماشین را خارج کند.
5. با نماینده‌ی بیمه‌ی ماشینتان تماس بگیرید و مدارک و گزارش‌های موردنیاز جهت دریافت خسارت از بیمه را از آن‌ها بپرسید. حتماً با مشاوران بیمه مشاوره کنید تا بعداً مشکلی ایجاد نشود.
6. ماشین باید قبل از حمل توسط مکانیک و مکانیک برق خودرو که توانایی لازم را دارد کامل چک شود و سپس حمل شود.
7. در نهایت حتما اگر جای امیدی وجود داشت، ماشین را به یک تعمیرگاه ببرید.

چگونه از آتش گرفتن خودرو جلوگیری کنیم؟

می توانید مراحلی را در پیش بگیرید که از آتش گرفتن ماشین پیشگیری کند:

• سردیس ماشین را به طور منظم انجام دهید و اگر روغن ریزی داشته اید یا قسمتی از ماشین به درستی کار نمی کرد، حتما آن را چک کنید زیرا که ماشینی که همیشه بررسی شود، کمتر در معرض آتش سوزی قرار می گیرد.
• با میزان روغن و بنزین در ماشین در حالت متناسب آشنا شوید و دمای ماشین در حالت عملکرد طبیعی را بسنجید.
• اگر بوی گازوئیل را در ماشین احساس کردید، حتما شیشه را پایین دهید.
• سیلندرهای پروپان و بنزین نباید به قسمت نشیمن برسد.
• ماشین را هرگز در محل های قابل اشتعال مثل چمن پارک نکنید که می تواند دما را به 1000 درجه فارنهایت برساند.

در آخر توصیه می‌کنیم که برای جلوگیری از آتش سوزی خودرو تمام مواردی را که نام بردیم در نظر بگیرید تا سفر‌های مطمئنی داشته و خسارات مالی هم متحمل نشوید. همان‌طور که در طی مطالعه مطلب متوجه شدید بررسی اتصالات الکتریکی، اتصالات مربوط به بنزین و مایعات دیگر از مهم‌ترین موارد برای بررسی کردن می‌باشند که در صورت نگهداری و تعمیر آن‌ها تا حد زیادی از آتش سوزی‌های احتمالی خودرو جلوگیری خواهید کرد.

مقاله پیشنهادی: روش های کاهش استهلاک خودرو