تست خرابی و تقویت دینام خودرو

قبل از این که راهکارهای تقویت دینام خودرو را ارائه دهیم بهتر است بدانیم دینام چیست؟ وظیفه و نحوه ی عملکرد آن چگونه است؟ از چه قطعاتی تشکیل شده است؟ چگونه باید آن را تست؟ نشانه های خرابی دینام چیست؟

نقش دینام در خودرو

دینام در زبان انگلیسی Alternator گفته می شود که به معنی ژنراتور یا همان تولید کننده ی برق است. که وظیفه شارژ باتری خودرو را برعهده دارد. در واقع نقش باتری فقط تامین برق در زمان استارت زدن یا روشن نبودن خودرو است. در حالی که بعد از روشن شدن موتور برق رسانی به نقاط مختلف قطعات برقی ماشین، به وسیله دینام انجام می شود.

به دلیل این که دینام (قطعه ای استوانه ای شکل با بدنه آلومینیومی و معمولا در کنار موتور زیر پمپ هیدرولیک ) به وسیله یک تسمه شیاری در مدار چرخش موتور قرار می گیرد،همواره باید این تسمه  باید در دوره های منظم زمانی بازدید شود تا از پاره شدن آن به طور ناگهانی و در نتیجه خالی شدن شارژ باطری جلوگیری شود.

چرا آلترناتور جانشین دینام های جریان مستقیم شد؟

یکی از معایب دینام های جریان مستقیم این است که این دینام ها در دورهای پائین موتور قادر به شارژ باطری نمی باشند.  امروزه  مصرف  کننده های برقی در خودرو زیاد شده است ترافیک شهرها باعث می شود که موتور یک اتومبیل مدتها در جا کار کند و در این حالت دور دینام پایین است با این شرایط دینام جریان مستقیم  نمی تواند  جوابگوی شارژ باطری باشد.

بنابراین دینامهای جریان مستقیم  از رده خارج شده  و از دینام های  آلترناتور استفاده  می شود اساس کار دینامهای آلترناتور مانند دینامهای جریان مستقیم است. دینام خودرو‌های قدیمی شامل بالشتک، آرمیچر و یک سری آفتامات‌هایی بود که با دست تنظیم می‌شدند. اما امروزه دینام خودرو شکل دیگری به خود گرفته و دیگر به آن دینام خودرو گفته نمی‌شود. این وسیله نام جدید آلترناتور را خود اختصاص داده است. آلترناتور در واقع دستگاهی است که تولید برق می‌کند.

اجزای تشکیل دهنده­ دینام خودرو ( آلترناتور)

1. استاتور: مجموعه ثابت از سیم پیچ ها
2. روتور: یک سیم پیچ الکتریکی متحرک
3. آفتامات: قطعه ای در دینام، که نام دیگر آن رگلاتور است.
4. دیود: یکسو کننده ولتاژ
5. جاروبک ها: برای اینکه ارتباط الکتریکی با موتور باقی بماند نیز تعدادی جاروبک در دینام خودرو تعبیه شده است.

تمام قطعات بالا به جز قرقره در یک پوشش آلومینیومی قرار گرفته اند.

اگر بیشتر تمایل دارید از دینام بدانید، این مقاله را مطالعه نمایید.

وظیفه دینام ماشین

راهکارهای تقویت دینام خودرو

جهت تقویت دینام خودرو و پیشگیری از خراب شدن دینام، این روش ها توصیه می شوند:

1. بازدید دوره ای تسمه دینام و جلوگیری از نوسان برق ناشی از خراب بودن فیوزها و یا سیم کشی اتومبیل ،توصیه می شود.
2. باتری های با ظرفیت بیشتر(حداقل 65 آمپر ساعت) استفاده کنید.
3. بعد از توقف های طولانی، پدال گاز را تا زمانی فشار دهید که دور موتور به 2000 دقیقه برسد. این کار را به صورت دوره ای انجام دهید.
4. تا حد امکان دور فن کولر را در پایین ترین درجه خود قرار دهید.
5. بازدید دوره ای شل یا سفت بودن تسمه دینام
6. چراغ ها را در موارد غیر ضروری خاموش کنید.
7. به هیچ عنوان دینام را با آب نشویید.

راه های افزایش ولتاژ خروجی دینام

برای تقویت دینام و افزایش خروجی آن، یعنی رساندن آن به حدی که بتواند پاسخگوی نیاز مصرف کننده ها باشد، باید موارد زیر را تقویت کنید.

1. برای تقویت دینام خودرو طول کابل های متصل به دینام را نسبتا افزایش دهید.
2. سرعت حرکت آمیچر باید افزایش یابد.
3. شدت میدان قطبین را بالا ببرید.
4. زاویه بین خطوط میدان و مسیر حرکت را بیشتر کنید.

مدار دینام خودرو

چگونه سرعت حرکت آمیچر باید افزایش  دهیم؟ در حرکت دورانی، مسیر هادی بین صفر تا 360 درجه است و نمی توان آن را افزایش داد، اما سرعت حرکت آرمیچر تابع سرعت موتور است و به شرایط کار موتور بستگی دارد. شدت میدان قطبین (میدان مغناطیسی ) تابع قدرت خروجی دینام است. با چنین وضعیتی برای افزایش ولتاژ و جریان خروجی دینام بهترین کار ازدیاد طول سیم کلافهای آرمیچر است که باعث توقیت دینام خودرو می شود.

در دینامیهای 6 ولتی در حدود 8 دور سیم بدور شیار آرمیچر پیچیده می شود که این کار به خاطر ازدیاد طول سیم انجام می گیرد. در دینامهای 12 ولتی پیچش در بیش از 10 دور انجام می گیرد.

نقش آفتامات (رگولاتور) در میزان ولتاژ خروجی

رگولاتور (آفتامات) در مدار شارژ وظایفی را بعهده دارد که این وظایف عبارتند از :

• کنترل ولتاژ خروجی دینام.
• کنترل جریان تولید شده دینام.
• دادن اجازه شارژ به باطری سالمی که خالی شده است.
• قطع عمل شارژ پس از پر شدن باطری.
• ممانعت از تخلیه جریان باطری در دینام به هنگام خاموش بودن موتور.

لازم به توضیح است که بر مبنای آمپر مورد نیاز اتومبیل شما و قطعات برقی آن خروجی آمپر دینام ها متفاوت است که حتما باید بر مبنای استاندارد کارخانه اتومبیل خود ، دینام جایگزین را تهیه کرد.

اگر تجهیزات برقی و سیستم صوتی حرفه ای به خودروی خود نصب کرده اید و می خواهید از بالاترین کیفیت آن ها بدون از کار انداختن دینام  و باتری استفاده کنید، توصیه می شود مقاله زیر را مطالعه نمایید

آموزش راهکارهای تقویت برق خودرو

تست دینام خودرو

با مشاهده این ویدئو نحوه ی تست دینام و باتری را به صورت تصویری آموزش خواهید دید. آن را از دست ندهید.

فیلم روش تست دینام خودرو

بهتر است هربار که روغن موتور را تعویض می‌کنید زمانی را به تست تسمه دینام خودرو اختصاص دهید. با انجام روش های تست دینام خودرو، سالم یا خراب بودن دینام را بررسی کنید. همچنین در صورت ضعیف بودن آن اقدامات مربوط به تقویت دینام خودرو را انجام دهیم.

اولین کار برای تست دینام ماشین این است که خودرو را روشن کنید و اجازه دهید که دینام کمی باتری را شارژ کند. و سپس چک کنید که باتری کاملا شارژ شده باشد.

طریقه تست دینام ماشین با ولت متر

نکته: اگر امکان استفاده از ولت‌متر نیست از یک آزمایش‌کننده مداری یا یک چراغ آزمایش استفاده کنید.

مراحل تست آلترناتور یا دینام خودرو بوسیله دستگاه

1. ابتدا باید دستگاه  را به باتری ماشین وصل کنیم. ابتدا گیره قرمز رنگ را به قطب مثبت و سپس گیره‌ی مشکی رنگ را به قطب منفی متصل می‌کنیم.
2. میزان ولتاژ DC ( یا AC بسته به نوع دستگاه) را روی دستگاه تنظیم می کنیم.
3. در هنگام شروع عدد ولتاژ نشان داده شده روی دستگاه باید مقداری در حدود 12.6 ولت باشد. (البته این به این معنی نیست که اگر عدد شما نزدیک به 12.6 ولت بود باطری شما کاملاً سالم است.
4. سپس استارت ماشین را می زنیم و دور موتور را با گاز دادن درجا بالا می بریم، چراغ نوربالای جلو را روشن میکنیم و بخاری را فعال می کنیم. در این حالت چون دینام در حال شارژ باتری است مقدار ولتاژ باید بالا رود.
5. دستگاه پس از انجام این مرحله از تست دینام ماشین باید مقداری بین 13.8 تا 14.8 را نمایش دهد. در این صورت است که باطریشما به احتمال زیاد سالم است. اما اگر این افزایش ولتاژ صورت نگرفت می تواند به این معنی باشد که دینام ماشین برق تولید نمی کند و جواب تست باتری ماشین شما منفی است.
6. چنانچه  عدد نمایش داده شده کمتر از 14.2 باشد، به این معنی است که یکی یا تعدادی از دیودهای دینام خراب هستند یا آفتامات دینام دچار مشکل شده است. برای تشخیص این مورد هم کافی است که چراغ های خودرو را خاموش کرده ولی دور موتور را به مدت 1 دقیقه در 1500 دور نگه داریم بعد از این یک دقیقه ولتاژ باتری نباید بالاتر از 14.8 ولت رفته باشد. اگر ولتاژ بالای 14.8 قرار گرفت به احتمال زیاد آفتامات دینام یا رگلاتور دینام خراب شده است و باتری را بیش از حد شارژ یا به اصطلاح Over charge می‌کند.

دلایل خراب شدن دینام ماشین

با توجه به این که دینام توسط یک تسمه به مدار چرخش موتور متصل می شود باید به طور منظم مورد بازدید قرار گیرد و در صورت وجود پارگی در تسمه فورا یک تسمه جدید جایگزین آن شود.

همچنین در فصول گرم سال به دلیل روشن بودن مداوم کولر خودرو فشار بیشتری به دینام وارد می شود و احتمال خرابی آن نیز افزایش می یابد. اما به طور کلی مهمترین عوامل خرابی دینام خودرو به شرح زیر هستند:

1. تمام شدن زغال دینام که با تعویض زغال ها مجددا می توان از دینام استفاده کرد.
2. سوختن سیم پیچ های داخلی دینام که گاهی با تعویض آنها باز هم دینام به کار خواهد افتاد
3. خرابی آفتامات دینام که وظیفه تنظیم برق دینام را بر عهده دارد و موجب از کار افتادن دینام می شود
4. گرمی هوا موجب بالا رفتن درجه حرارت موتور و فعال شدن فن ثانویه با حداکثر توان ممکن می­‌شود. همچنین استفاده از کولر خودرو و قرار دادن دور فن کولر در حداکثر و ترافیک سنگین شهرها موجب کاهش سرعت خودرو و کاهش دور موتور می­‌شود؛ در نتیجه قدرت تولید برق دینام خودرو پایین می‌­آید.

هشدارهای خرابی دینام خودرو

چگونه بفهمیم دینام باتری را شارژ میکند؟ یا خیر؟

خرابی دینام با هشدارهای واضحی همراه است. درمجموع سیستم برق‌رسانی خودرو به‌گونه‌ای طراحی شده تا در صورت بروز اشکال در دینام نخست تجهیزات فرعی از کار بیافتند تا راننده بتواند خودرو را کنترل و به تعمیرگاه هدایت کند.

به‌جز روشن شدن چراغ دینام کم‌نور یا خاموش شدن چراغ‌های جلو، از کار افتادن گرم‌کن صندلی‌ها و رادیوضبط از نشانه‌های خرابی دینام خودرو هستند. افزون بر این علائم دیگری نیز وجود دارند که چندان واضح و آشکار نیستند اما خیلی زودتر از نشانه‌های فوق بروز می‌کنند

1- خوردگی، پوسیدگی، شل بودن یا سفت بودن تسمه دینام

کاپوت را بالا ببرید و تسمه دینام را چک کنید. اگر پوسیده شده باشد احتمالا در آینده دینام شما خراب می شود.

2- شنیده شدن صدای جیرجیر یا غر غر که ناشی از تراز نبودن فولی دینام با تسمه یا فرسودگی بوش‌ها و یاتاقان‌ها است.

معمولا قبل از این که دینام مشکلی پیدا کند، صدای غرغر یا جیغ به گوش‌ می رسد. دینام به وسیله تسمه‌ای به حرکت در می‌آید که به فولی سر میل‌ لنگ متصل است.

فولی دینام معمولاً دو یا سه برابر سریع‌تر از میل‌ لنگ می‌چرخد تا هنگامی که سرعت خودرو پایین است یا درجا کار می‌کند، نیرویی که دینام لازم دارد را در اختیارش بگذارد. خود فولی دینام نیز روی یک شفت قرار دارد که یاتاقان ها یا بوش هایی آن را نگه می‌دارند. اگر فولی دینام با تسمه تراز نباشد، یا بوش ها و یاتاقان ها فرسوده شده باشند، حتما مشکلی وجود دارد.

علت داغ شدن دینام ماشین

3- استشمام بوی سیم یا لاستیک سوخته که ناشی اصطکاک فولی و تسمه و درنتیجه داغ شدن تسمه است. در نظر داشته باشید که دینام دغ ولتاژ بالاتری تولید می‌کند و منجر به آسیب به سایر قطعات خودرو می‌شود.

بوی سیم یا لاستیک سوخته، اغلب مربوط به وجود مشکل در دینام می‌شود. اگر فولی دینام تراز نباشد و یا نتواند آزادانه بچرخد، تسمه اصطکاک بیشتری پیدا می‌کند و باعث می‌شود بوی لاستیک سوخته به مشام برسد. در صورتی که دینام بیش از حد داغ شده باشد بوی سیم سوخته استشمام می‌شود. بهتر است بدانید، دینام داغ ولتاژ برق بالاتری به طرف روتور و استاتور می‌فرستد.

علائم خرابی دینام ماشین

همانطور که کمی قبل­تر صحبت کردیم، از آن جایی که دینام خودرو نیازهای برقی خودرو را تأمین می‌کند، وقتی کارآیی لازم را نداشته باشد، دستگاه­های برقی هم خوب کار نمی‌کنند و ممکن است دچار آسیب شوند، برعکس این اتفاق هم ممکن است، به شکلی که خرابی دیگر قطعات نیز می­تواند باعث مشکل در دینام خودرو شود زیرا دینام خودرو به اکثر قطعات متصل می‌­باشد.

یکی دیگر از کاربرد­های دینام خودرو شارژ کردن کامل باتری خودرو می­باشد و برای اینکه ماشین روشن شود و شما بتوانید استارت بزنید، نیرویی لازم و کافی را به باتری می­رساند. بنابراین راننده­  خودرو باید به این علائم هشیار باشد و بی­ توجه از کنار نشانه ­ها نگذرد تا بتواند به موقع جلوی خرابی­های بیشتر را بگیرد.

با مطالعه این مقاله، به محض مشاهده ی نشانه های خراب شدن دینام، قبل از آنکه تجهیزات دیگر خودرو آسیب ببینند و در نهایت ماشین از کار افتد، شما می توانید سریع تر فکر چاره ای کنید و اقدامات مربوط به تقویت دینام خودرو را انجام دهید.

1- روشن شدن چراغ هشدار

این علامت معمولا در مراحل اولیه خرابی دینام دیده می شود.

چراغی هشداردهنده که بر روی صفحه کیلومتر شما قرار گرفته است و عموما هم به شکل یک باتری است و عبارت ALT و GEN را نمایش می ­دهد که هر دو به معنای دینام است. در حالت عادی این چراغ وقتی که ماشین در حال روشن شدن است، روشن می شود و وقتی خودرو کاملا روشن شد، خاموش می شود.

اگر باتری یا دینام مشکلی داشته باشند، این چراغ هشدار پس از روشن شدن موتور، روشن باقی می ماند. اگر در پیدا کردن محل این چراغ هشدار مشکل دارید از دفترچه راهنمای خودرو کمک بگیرید. اگر این چراغ اصلا روشن نمی شود ممکن است لامپ آن سوخته باشد.

چراغ هشدار دینام چگونه کار می کند؟

این چراغ به کامپیوتری متصل است که میزان ولتاژ خروجی از دینام را بررسی می‌کند. اگر ولتاژ خروجی از دینام از محدوده تعیین شده(معمولا 13 تا 14.5 است) بالاتر یا پایین‌تر برود، چراغ روی داشبورد روشن می‌شود و هرگاه مقدار ولتاژ به محدود تعیین شده برگردد، چراغ خاموش می‌شود.

گاهی اوقات هم فقط وقتی که لوازم برقی مثل چراغ‌های جلو فعال می‌شوند، روشن می‌شود. گاهی اوقات هم وقتی برف‌پاک‌کن را روشن می‌کنید، چراغ روشن می‌شود. در این صورت می‌توانید برف‌پاک‌کن را خاموش کنید و به راه‌تان ادامه بدهید.

بنابراین اگر دینام با حداکثر توانش کار نکند یا ولتاژی بیش از حد از آن خواسته شود، ممکن است میزان ولتاژ از محدوده تعیین شده بالاتر یا پایین‌تر برود و منجر به روشن شدن چراغ بشود. بنابراین قبل اقدامات تقویت دینام خودرو را انجام دهید.

2- ضعیف شدن نور چراغ های جلوی خودرو

بیشتر خودروسازان به ترتیب اولویت، مواردی در برنامه هایشان تعریف کرده‌اند که هنگام بروز مشکل در دینام، هشدارهایی بدهند. این موارد بیشتر بر اساس ایمنی خودرو هستند. برای مثال، قبل از این که چراغ های جلو کم نور یا خاموش شوند، گرم‌کن صندلی و رادیو ضبط خاموش می‌شود. دلیل این کار این است که راننده باید بتواند در صورت بروز مشکل، خودرو را کنترل کند و آن را نگه دارد و در چنین مواقعی گرم‌کن صندلی یا رادیو ضبط اهمیت چندانی ندارد.

از آن جایی که دینام نیازهای برقی خودرو را تأمین می‌کند، وقتی کارایی آن پایین بیاید، دستگاه‌های برقی هم خوب کار نمی‌کنند. در این صورت ممکن است چراغ‌های جلو و چراغ‌های روی داشبورد، کم نور و یا به شدت پرنور بشوند. تجهیزات دیگر، مانند گرمکن صندلی‌ها و شیشه‌های برقی هم ممکن است خوب کار نکنند.

بنابراین راننده باید با دیدن این نشانه بررسی کند که آیا دینام هنوز برق تولید می‌کند و برق تولیدی در محدوده تعیین شده قرار دارد یا نه؟

3- خوابیدن باتری و علت افزایش ولتاژ دینام خودرو

اگر دینام مشکلی نداشته باشد، روشن نشدن خودرو علامتی است از این که مشکلی در سیستم استارت خودرو شما وجود دارد. وقتی سوئیچ را می‌چرخانید، صدای تلق تلق به گوش‌ می‌رسد ولی هیچ اتفاقی نمی‌افتد. بعد از مدتی، حتی همان صدا هم قطع می‌شود. معمولاً مسبب این مشکل، خوابیدن باتری است.

چرا این اتفاق می افتد؟ هنگامی که دینام خودرو به درستی کار خود را انجام ندهد، پس باتری به جای اینکه به صورت یک انباره عمل کند سعی می­ کند تا جریان برق بیشتری را از دینام خودرو بیرون بکشد تا عملکرد ضعیف دینام خودرو را جبران کند.

شارژ بد و خراب شدن باتری

این عمل باعث می شود جای آن را به نحوی پر کند، خب در این صورت حتی اگر شما از بهترین باتری هم در خودروی خود بهره برده باشید بالاخره با فشار­های وارد شده به آن دچار خرابی می­ شود و در اصطلاح باتری می­خوابد.

باتری خودروها برای آن طراحی نشده‌اند که مدتی طولانی از برق‌شان استفاده شود. باتری برای این طراحی شده است تا برق لازم برای استارت زدن را در اختیار خودرو قرار بدهد و بقیه کار را به قسمت های دیگر بسپارد.

بنابراین اگر در هنگام چرخاندن سوئیچ صدای تلق تلق به گوشتان بخورد باید بدانید که باتری شما خوابیده است.

تشخیص باتری خوابیده

تشخیص یک باتری خوابیده بسیار آسان‌تر از تشخیص دینام از کار افتاده است. خودرو را با هل دادن روشن کنید، سپس وایرهای باتری را بردارید. کمی صبر کنید. اگر دینام نتواند سیستم را شارژ کند، خودرو خیلی زود خاموش خواهد شد و مشخص خواهد شد مشکل از کجاست.

اگر ماشین روشن بماند و درجا کار کند، پس به احتمال زیاد مشکل از باتری است. البته باید توجه داشته باشید باتری خوابیده باید برای مدتی طولانی زیر شارژ قرار بگیرد و دینام هر چقدر هم شدید کار کند نمی‌تواند آن را شارژ کند. باتری را می‌توان با استفاده از اهم متر تست کرد. بیشتر تعمیرگاه ها ابزارهایی برای تست کردن وضعیت و ظرفیت شارژ باتری ها دارند.

سخن پایانی

در این مقاله سعی شد اهمیت دینام را در سیستم برقی خودرو را نشان دهیم. میزان مسافتی که باید پس از طی کردن آن دینام را عوض کرد، مشخص نشده است و معمولا دینام را فقط وقتی علایم خرابی داشته باشد تعویض می کنند.

داغ شدن بیش از حد می تواند باعث آسیب رسیدن به دینام شود زیرا در این حالت ممکن است ولتاژ به صورت ناگهانی افزایش پیدا کند. وجود یکسری مشکلات در سیستم الکتریکی ماشین ممکن است علائمی مشابه با علایم خراب شدن دینام داشته باشد.

بنابراین مهم است قبل از اینکه تصمیم به تعویض دینام بگیرید وجود مشکلات احتمالی دیگر را بررسی کنید و گرنه ممکن است وقت و هزینه زیادی را صرف کنید اما در آخر متوجه شوید که مشکل از دینام نبوده است.