راهنمای نگهداری صحیح از موتورسیکلت

در این نوشته از کیان باتری، به نکات مربوط به نگهداری موتورسیکلت می‌پردازیم و یک چک لیستِ کاربردی هم در اختیار شما قرار می­‌دهیم تا در رعایت اصول اولیه نگهداری از موتورسیکلت به شما کمک کند.

موتورسیکلت به خصوص در ایران یکی از محبوب‌ترین وسایل نقلیه است که بین جوانان محبوبیت دارد و عده خیلی زیادی آن را به دلایل مختلف به خودرو ترجیح می‌دهند. اما درست مثل خودرو موتورسیکلت نیز در صورت نگهداری نامناسب مستهلک می‌شود و هزینه‌های اضافی برای تعمیر و نگهداری روی دست کاربر می‌گذارد.

در این مقاله به بررسی نکات مهم پرداخته‌ایم که می‌توانند باعث افزایش طول عمر موتورسیکلت شما شوند و کمک کنند از پرداخت هزینه‌های اضافه اجتناب کنید. این نکات فقط باعث افزایش طول عمر موتورسیکلت شما نمی­‌شود، بلکه ایمنی را هم افزایش خواهد داد.

بیشتر بدانید: نگهداری و سرویس های دوره ای خودرو

 موارد تعمیر و نگهداری موتورسیکلت

با کمک این چک لیست، می‌­توانید به صورت مرتب وضعیت موتورسیکلت خود را ارزیابی کرده و از سالم بودن آن اطمینان حاصل کنید.

1- دور تا دورِ موتورسیکلت را از نظر ظاهری چک کنید

ممکن است این مورد ساده به نظر برسد، اما در واقع این طور نبوده و بررسی ظاهری در نگهداری از موتورسیکلت حیاتی محسوب می­‌شود. به صورت مرتب، موتورسیکلت خود را با دقت از نظر ظاهری بررسی کنید، بعضی مواقع با مواردی مواجه خواهید شد که شما را متعجب خواهند کرد.

همیشه قبل از سوار شدن، نگاهی به دور تا دورِ موتورسیکلت داشته باشید. ممکن است با همین نگاه ساده، متوجه مشکلاتی بشوید؛ به طور مثال ممکن است یکی از تایرها پنچر شده یا اگزوز مشکلی پیدا کرده باشد.

2- باتری را چک کنید.

این کار بسیار ساده است: هر بار که سوار بر موتورسیکلت می‌­شوید، پیش از روشن کردن پیشرانه، چراغ جلو را روشن کنید. با این کار، متوجه خواهید شد که آیا باتری شارژ کافی دارد یا خیر. به علاوه، با این روش می­‌توانید وضعیت باتری موتورسیکلت را هم ارزیابی کنید و در صورتی که باتری ضعیف شده باشد، به موقع آن را تعویض کنید.

باتری هم از مواردی محسوب می­‌شود که در نگهداری از موتورسیکلت بسیار اهمیت دارد. نکته مهم این است که اگر روی موتورسیکلت شما لوازم جانبی برقی نصب شده، دقت داشته باشید که باتری باید همیشه در وضعیتی مطلوب باشد. پیشنهاد می­‌کنیم پیش از این که باتری موتورسیکلت شما کاملاً غیر قابل استفاده شود، آن را تعویض کنید.

بیشتر بدانید: چگونه از باتری خودرو نگهداری کنیم؟

3- رینگ­‌ها و تایرها را چک کنید

این مورد بسیار ساده بوده و می­‌توانید پیش از هر بار سوار شدن، وضعیت رینگ‌­ها و تایرهای موتورسیکلت را چک کنید. برای چک کردن تایرها، فقط کافی است آن­‌ها را با انگشت شست فشار داده و اطمینان حاصل کنید که فشار باد کافی داشته باشند.

• در حالت ایده آل ، فشار تایر را قبل و بعد از هر سفر بررسی کنید. بهتر است  یک برنامه چک هفتگی داشته باشید.
• در صورت کاهش سریع فشار ، لاستیک ها را تعویض کنید.
• وقتی آج لاستیک تقریباً 1.59 میلی متراست آن را تعویض کنید. صبر نکنید تا لاستیک ها صاف شوند.
• هردو لاستیک را ترجیحا با هم عوض کنید. زیرا تاثیر جاده هنگام سواری بر هر دو لاستیک یکسان است.

برای چک کردن رینگ­‌ها، می­‌توانید هر رینگ را از دو طرف بررسی کرده و اطمینان حاصل کنید که لبه­‌های رینگ خم نشده باشند. فراموش نکنید که موتورسیکلت بر روی چرخ‌­ها حرکت می­‌کند و سالم بودن رینگ­‌ها و تایرها از موارد حیاتی به شمار می‌­روند.

4- چک کردن زنجیر

همان‌طور که می­‌دانید، زنجیر از بخش‌­های حیاتی موتورسیکلت به شمار می­‌رود. به طور معمول، اگر نکاتی که پیش از این اشاره کردیم را به صورت مرتب و در زمان مناسب رعایت کنید، برای زنجیر هم مشکل خاصی پیش نخواهد آمد.

با این حال، پیشنهاد می‌­کنیم در کنار رسیدگی مرتب به موارد ذکر شده، برخی مواقع هم وضعیت زنجیر را بررسی کنید. برای این کار، موتورسیکلت را در حالتی قرار دهید که چرخ عقب از زمین بلند شده باشد و آن را با دست بچرخانید.

در حالی که چرخ عقب را به آرامی می­‌چرخانید، اتصالات زنجیر را از فاصله بسیار نزدیک و به دقت چک کنید. همه اتصالات باید سالم بوده و بیش از حد کثیف نباشند؛ در غیر این صورت باید زنجیر را تعویض کرده یا آن را تمیز کنید.

5- چک کردن ترمزها

واضح است که این مورد از اهمیت ویژه‌­ای برخوردار بوده و باید وضعیت ترمزها را به صورت مرتب چک کنید. وضعیت کالیپرها را چک کرده و اطمینان حاصل کنید که سالم هستند. به علاوه، باید ضخامت دیسک­‌ها را هم بررسی کنید و چک کنید که ضخامت آن­‌ها از حداقل رقم مجاز کمتر نباشد.

مورد بعدی که باید چک کنید، این است که دیسک­‌ها تاب نداشته باشند. در آخر، چک کنید که قسمتی زنگ نزده و یا بیش از حد کثیف نباشد؛ در غیر این صورت باید حتماً آن‌­ها را تمیز کنید.

6- چک کردن مایعات و روغن­‌ها

همیشه پیش از سفر، باید سه چیز را چک کنید: روغن موتور، مایع رادیاتور و مایع ترمز. اگر هر کدام از این سه مورد وضعیت مطلوبی نداشته باشد، می‌­تواند مشکلات اساسی برای شما ایجاد کند. فراموش نکنید که مهم­ترین موضوع در نگهداری از موتورسیکلت، پیشگیری از مشکلات و خرابی‌­هاست.

این موضوع شامل مشکلات فنی و ایمنی می­‌شود. به طور مثال، کم بودن مایع ترمز تاثیر منفی در عملکرد ترمزها خواهد داشت و می‌­تواند بسیار خطرناک باشد. کم بودن مایع رادیاتور هم نمونه­‌ای دیگر از این مشکلات بوده که می‌­تواند باعث افزایش بیش از حدِ دمای پیشرانه شده و سبب خرابی برخی قطعات شود.

7- فیلتر هوا را همیشه تمیز نگه دارید.

• گرد و غبار در مدت زمان بسیار کمی فیلتر را مسدود می کند.
• همیشه فیلتر هوا را در فواصل زمانی توصیه شده تعویض کنید. در شرایط خاص که گرد و غبار شدید است تعداد دفعات تعویض فیلتر بیشتر و فواصل تعویض باید کمتر باشد.

8- در صورت لزوم کلاچ را به درستی تنظیم کنید.

کلاچ باید به میزان مناسب فضای آزاد داشته باشد.

• کلاچ خود را زیاد سفت نکنید – سفت و محکم بودن بیش از کلاچ بدون اینکه متوجه شوید باعث لغزش آن می شود، همچنین منجر به افزایش مصرف سوخت می شود.
• اطمینان حاصل کنید که تنظیمات کلاچ را درست انجام داده اید.

9- کمک فنرها  را بررسی کنید

• کمک  و فنرها را از نظر زنگ زدگی یا آسیب دیدگی بررسی کنید.
• کمک فنر خود را با توجه به ترجیحات و راحتی خود تنظیم کنید.

10- چرخ دنده ها را چک کنید. در صورت لزوم آنها را جایگزین کنید.

• حد معمول فرسودگی برای چرخ دنده ها 40000 کیلومتر (25000 مایل) است.
• چرخ دنده ها و زنجیرچرخ را همزمان تغییر دهید. تغییر فقط یک قسمت توصیه نمی شود.

11- به طور منظم پیشرانه موتور را سرویس کنید.

تنظیمات موتور را بطور منظم انجام دهید تا موتورسیکلت شما مانند ساعت کار کند و مصرف سوخت کاهش یابد.

• شمع ها را تمیز کنید، برای موتورهای دو زمانه قدیمی هر750 کیلومتر و برای  موتورسیکلت های چهار زمانه هر 1500 کیلومتر آن ها را بررسی کنید. شمع ها را باید همانطور که در کتابچه راهنمای کاربر مشخص شده است تغییر دهی
• استفاده از نوع شمع و نوع نگهداری آنها بسیار مهم است.

12- مشکلات موتور را سریع تر تعمیر کنید.

آیا هنگام راندن موتور صداهای اضافی از آن خارج می‌شود؟ آیا فرمان کمی اذیت می‌کند؟ آیا موتور شما آن شتاب و احساس نرمی گذشته را ندارد؟ آیا قطعه‌ای از موتورسیکلت شما شکسته است؟

برای تعمیر موتور سیکلت خود معطل نمانید، چون هر چه بیشتر صبر کنید سطح آسیب بیشتر می‌شود. حتی وقتی که فکر می‌کنید با عقب انداختن تعمیر یک قطعه دارید در هزینه صرفه‌جویی می‌کنید به این فکر کنید که در آینده مجبور به پرداخت هزینه بیشتری خواهید شد. عقب انداختن تعمیرات یکی از عوامل اصلی کاهش عمرم موتور است.

13- در تیونینگ و بهبود عملکرد موتور زیاده روی نکنید

تکنیک‌های زیادی برای تیونینگ موتورسیکلت و بهبود عملکرد آن وجود دارند که در اکثر آن‌ها برای افزایش توان موتور نیاز به اضافه کردن قطعات جدید است. اقداماتی از این دست اگر به صورت تخصصی و با آگاهی از عملکرد فنی موتور صورت نگیرد میتواند به کاهش عمرمفید موتورسیکلت شما بینجامد. یک مثال خوب نصب اگزوز جدید روی موتور بدون جایگزین کردن کاربراتوری است تا جریان هوای اضافی را تامین کند.

در صورت شک داشتن در مورد سلامت موتورسیکلت خود، حتما از یک متخصص خود مشورت بگیرید. در پایان می توان حفظ سلامت موتورسیکلت را در دو اصل خلاصه کرد کار نکشیدن خیلی زیاد از موتور و تعمیر قطعات به محض خراب شدن و بروز مشکل.

14- موارد احتیاطی هنگام موتور سواری

• رعایت کامل قوانین راهنمایی و رانندگی به ویژه قوانین مرتبط با سرعت؛
• حفظ فاصلۀ مجاز با وسایل نقلیهء اطراف به ویژه وسیلۀ نقلیۀ جلو؛
• حرکت از سمت راست خیابان در سرعت های پائین؛
• نداشتن سرعت های بالا در بازه های طولانی زمانی و مسافتی؛
• داشتن توقف های متعدد در مسافت های طولانی؛
• خودداری از کاهش یا افزایش سرعت به صورت ناگهانی؛
• رساندن سرعت انجین به بالاتر از حداکثر سرعت پیشنهادی (رسیدن عقربۀ دورسنج به محدودة قرمز) می تواند به انجین آسیب برساند و تعادل موتورسیکلت را از بین ببرد؛
• در صورت تعویض سیلندر، پیستون، و میل لنگ تا 1000 کیلومتر اول از سواری با سرعت بالا خودداری نمایید؛
• هرگز با موتورسیکلتی که دچار آسیب دیدگی شده و سطح ایمنی آن کاهش یافته است حرکت نکنید .

15- آب بندی موتورسیکلت صفر کیلومتر

اگر برای اولین از موتورسیکلت استفاده می شود، توجه داشته باشید که مراحل آب بندی اولیه موتورسیکلت باید به درستی انجام شود.

اجرای آب بندی اولیه در مسافت 1000 کیلومتر، برای کارکردن روانتر و عملکرد بهتر قطعات متحرک در آینده است.

اجرای این عمل عمر کارکرد قطعات را بالا برده و کارایی انجین را بهبود می بخشد. در اجرای عمل آب بندی، موارد زیر را در نظر داشته باشید:

• سرعت پائین را حفظ کنید.
• حرکت انجین در 500 کیلومتر اول نباید از 2000 دور در دقیقه فراتر رود.
• به صورت تک سرنشین اقدام به سواری کنید.

بیشتر بدانید: آموزش نکات آب بندی و نگهداری ماشین صفر

مورد آخر: چک کردن نهایی موتورسیکلت

چک کردن نهایی بسیار مهم بوده و پیشنهاد می­‌کنیم پیش از روشن کردن موتور، آن را انجام دهید. سوار بر موتورسیکلت شده و چک کنید که آیا چراغ ترمز کار می‌کند یا خیر. ترمزها را چک کنید، اگر احساس می­‌کنید که در حد معمول سفت نیستند، احتمال دارد مایع ترمز از حد مجاز کمتر باشد. پیشنهاد می­‌کنیم در ابتدا برای مدتی کوتاه با سرعت پایین حرکت کنید و پس از این که اطمینان حاصل کردید مشکلی وجود ندارد، می­‌توانید از راندن موتورسیکلت لذت ببرید.

نحوه شستشو و تمیزکاری موتورسیکلت

1. قبل از شست و شوی موتورسیکلت، از خاموش بودن انجین مطمئن شوید.
2. در هنگام شست و شو از نفوذ آب به درون اگزوز و قطعات آن، سیستم ترمز، و سیستم برق جلوگیری کنید.
3. پرداخت بیش از حد سطوح رنگ شده با واکس های ترکیبی ممکن است به قسمت های رنگ شده آسیب برساند و رنگ آنها را از بین ببرد.
4. می توانید با استفاده از یک پاک کنندۀ مخصوص انجین، روغن ها و گریس های اضافی را از انجین پاک کنید.
5. مراقب باشید تا از پاشیده شدن روغن، گریس و مواد مشابه بر روی سطوحی همچون زین، دسته ها و رکاب ها جلوگیری شود زیرا این کار موجب لغزندگی این سطوح خواهد شده و ایمنی شما را در هنگام سواری به خطر خواهد انداخت.
6. در اولین سواری پس از اتمام شست و شو، در سرعت کم ترمزها را به آرامی درگیر کنید تا از قدرت ترمزگیری آنها مطمئن شوید. اگر از قدرت ترمزگیری کاسته شده است، در سرعت کم به آرامی و در چند مرحله ترمزها را درگیر کنید تا سیستم ترمز کاملاً خشک شود.

نکات نگهداری موثر در افزایش عمر موتورسیکلت

سرویس و نگهداری موتورسیکلت برای برخی افراد سخت و خسته کننده به نظر می رسد اما برای کسانی که با اصول و روش آن آشنا هستند کار آسانی است. مراقبت از موتورسیکلت کلیدی برای افزایش عمر مفید این وسیله نقلیه و سواری لذت بخش تر با آن است. پس اگر این موضوع برای شما اهمیت دارد در ادامه با ما همراه باشید.

عمر مفید موتورسیکلت خود را با رعایت این ۵ نکته افزایش دهید:

1- در ابتدا باید روغن موتور و روغن گیربکس را با توجه به میزان کارکرد و زمان توصیه شده در دفترچه راهنمای رسمی موتورسیکلت تعویض نمایید. این کار باعث روان شدن موتور و دنده ها شده و همچنین موتور را خنک نگه می دارد. عوض نکردن روغن موتور باعث ایجاد آسیب هایی در موتور می شوند که ممکن است در ابتدا قابل مشاهده نباشد.

2- سپس نوبت به شمع موتورسیکلت می رسد. این قطعه باعث ایجاد جرقه ای می شود که احتراق بنزین را به دنبال دارد. شمع باید مطابق با آنچه که در دفترچه راهنمای رسمی موتورسیکلت توصیه شده و یا در صورت بروز مشکل، تعویض شود. این بسیار مهم است که از نوع درست شمع موتورسیکلت استفاده شود.

3- زنجیری که چرخ عقب را می چرخاند باید روان باشد. با این کار، عمر مفید کارکرد آن افزایش پیدا می کند (حتی تا ۴۸۰۰۰ کیلومتر هم طبیعی محسوب می شود). اگر چرب و روان نماند، به خاطر اصطکاک، گرمای زیاد تولید می کند و باعث صدمه دیدن و ساییده شدن می شود.

این ساییدگی که به مرور زمان بیشتر می شود باعث ضعیف شدن زنجیر شده و احتمال افتادن آن از چرخ دنده نیز افزایش می یابد. این موضوع می تواند بسیار خطرناک باشد. فرآیند سفت کردن زنجیر باید در راهنمای موتورسیکلت توضیح داده شده باشد، اما این را هم در نظر داشته باشید که خیلی سفت کردن زنجیر بسیار بدتر از شُل بودن آن است.

4- همچنین بخشی از سرویس و نگهداری موتورسیکلت، شستشوی آن است. تمیز نگه داشتن موتور از خاک و کثیفی نه تنها باعث زیبایی آن می شود، بلکه مزیت های ویژه ای دارد برای موتورسیکلتی که می تواند برای مدت ها کار کند. همچنین باعث می شود پیچ و مهره های گم یا شل شده شناسایی شوند.

5- بررسی آج های تایر موتورسیکلت باید به صورت هفتگی یا ماهانه انجام شود. زمان تعویض تایر هنگامی فرا می رسد که در کنترل و هندلینگ موتور تغییری احساس کنید، و یا هنگامی که آج ها کاملا ساییده شده باشند. تایرهای کم باد به دلیل اصطکاک بیش از اندازه گرم می شوند و ممکن است دچار فرسایش زود هنگام شوند و تایرهای خیلی پر باد نیز احتمال ترکیدنشان افزایش پیدا می کند.

برنامه های سرویس و نگهداری موتور

مواردی که در جدول زیر بیان شده اند در صورت رعایت کردن آن باعث افزایش طول عمر و ایمنی در موتور سیکلت می گردند. موارد *دار به معنای این میباشند بهتر است توسط نمایندگی های مجاز وسایل نقلیه مورد سرویس قرار بگیرند.