اگر ماشین باز باشید بارها اصطلاح ناک زدن موتور به گوشتان خورده، بعضی وقت ها هم این ایراد را به اسم ضربه ناک یا ضربه ناشی از احتراق تعریف می کنند که همه بیان کننده یک ایراد رایج و البته بسیار مهم در موتور خودروهای احتراق داخلی می باشد.
صدای ناک که به اشتباه صدای سوپاپ گفته می شود نوعی احتراق ناقص است که برای موتور ضرر بسیار زیادی دارد. خودروهایی مثل h30 کراس و هایما و جک جی ۵ و … این صدا را در حین حرکت و سرگاز دارند.
اما اینکه ناک چیست و چرا به وجود می آید و چه آسیبی ممکن است به موتور خودرو وارد کند و برای رفع ضربه ناک باید چکار کرد مواردی است که در این مقاله از کیان باتری به توضیح و بررسی آن ها خواهیم پرداخت.
ناک زدن موتور یعنی چه
Knock ناک به حالتی گفته می شود که در آن مخلوط سوخت و هوای موجود در سیلندر زودتر از زمان جرقه زنی شمع اتفاق می افتد. صدای ناک با صدای عادی کارکرد موتور همراه میشود که متفاوت است. این پدیده مشکلی است که از لحاظ فنی آن را ناک یا ضربه می نامند.
ناک (Knock) یا ضربه زدن موتور خودرو یکی از فراگیرترین پدیده‌ها و مشکلات برای مالکان خودرو به ویژه در کشورمان ایران است که به دلایل مشخصی رخ میدهد. ناک زدن با صدای جدیدی هم همراه میشود که با صدای نرمال موتور متفاوت است.
صدای ناک موتور چگونه است؟
ناک موتور یکی از شایع ترین پدیده‌ها و مشکلات خودروهای امروزی به ویژه در کشورمان ایران است که به دلایل متفاوتی رخ میدهد. گاهی در موقعی که در حال حرکت در مسیر سربالایی هستید، ممکن است موتور خودرو شروع به تولید صدایی مانند تق تق کند (صدایی شبیه به برخورد قاشق و چنگال)
و زمانی که پدال گاز را رها می کنید این صدا بر طرف شده ولی هنگامی که دوباره پای خود را روی پدال گاز فشار می دهید، مجددا این صدا به گوش می رسد.
وقتی موتور صدای ناک میدهد، یعنی مشکل دارد. 3 دلیل عمده برای ایجاد صدای ناک وجود دارذ : 1. عدد اکتان نامناسب 2. رسوب انباشت کربن در محفظه احتراق و سیلندر 3. شمع های نامناسب. صدای ناک بعضا وقتی ترکیب هوا/سوخت نامناسب باشد ایجاد میشود.
صدای ناک همچنین در نبود لوبریکانت در ناحیه بالایی سیلندر ایجاد میشود، که کمبود یا نبود روغن عامل آن است. پس دلیل 4. روغن موتور است
ناک چه مشکلاتی ایجاد می کند؟
این پدیده باعث کاهش قدرت، افزایش آلودگی موتور و صدمه به موتور از جمله:
- ایجاد خوردگی در بدنه سیلندر
- از بین رفتن پیستون ها و در مواردی سوراخ شدن آن ها
- فشار نا متناسب به میل لنگ و مجموعه یاتاقان ه
- تغییر شکل شاتون ها
- از بین رفتن شمع‌ها
- از بین رفتن سرسیلندر
- ذوب شدن پیستون و سوپاپ خروجی
- نشتی دود از واشرها
تمهیدات سازنده خودرو برای مقابله پدیده Knock
1- سنسور ناک Knock:
این سنسور بر روی پیشرانه‌ی بعضی از خودروها قرار گرفته است و ضربات ناشی از خودسوزی (احتراق زودرس) را که کوبش ایجاد می‌کند به ECU اطلاع میدهد و ECU هم بسته به مقدار آن، جرقه زدن شمع‌ها را به تعویق می‌اندازد و تا حدودی باعث کمرنگ شدن این پدیده میشود، در نظر داشته باشید که ریتارد کردن جرقه باعث کاهش قدرت موتور خواهد شد.
2- سیستم APC:
سیستم Automatic Performance Control فقط برای خودروهای توربوشارژ شده کاربرد دارد و اولین بار توسط ساب معرفی و استفاده شد. این سیستم به اختصار، باعث کاهش فشار ایجاد شده توسط توربو در زمان Knock زدن میشود.
راه های تشخیص ناک زدن موتور
این حالت معمولا حین حرکت در دنده مُرده به وجود می آید. وضعیت دنده مُرده مربوط به حالتی است که راننده برای بالا بردن شتاب خودرو، دنده اشتباه (بیش از حد سبک) را انتخاب می کند و نامناسب بودن دنده، منجر به تعلل در دور گرفتن پیشرانه و طولانی شدن پروسه احتراق می شود.
تشخیص آن زیاد مشکل نیست، زمانی که پای خود را بر روی پدال گاز می‌فشارید و خودرو در حال حرکت است، صدایی شبیه به سالن غذاخوری (پالس‌هایی کوتاه از صدای برخورد قاشق با چنگال یا دو قطعه فلزی با هم) از پیشرانه شنیده میشود که عموما در دورهای پایین‌تر به گوش می‌رسد. گاهی دلیل این صدا را به اشتباه برخورد سوپاپ‌ها می‌نامند.
علت ناک زدن موتور خودرو
پدیده ناک موتور دلایل متفاوتی دارد که در ادامه به بررسی چند دلیل اصلی پیدایش Knock و راه های حل آن می‌پردازیم.
ترکیب نادرست سوخت و هوا
عدم توازن نسبت سوخت و هوا در محفظه احتراق، موجب احتراق ناقص و یا پیش از جرقه زنی شده و باعث ناک زدن میشود. در صورت ادامه این روند، دیواره سیلندر و پیستون آسیب خواهد دید.
عدد اکتان پایین سوخت
اگر سوخت مورد استفاده شما عدد اکتان پیشنهادی کارخانه را نداشته باشد، ایجاد ناک در موتور اتفاقی طبیعی است. لازم به ذکر است استفاده از بنزین با کیفیت پایین و عدد اکتان پایین، باعث ایجاد این مشکل در تمامی خودرو ها می شود.
بهتر است همواره از سوخت با اکتان بالا استفاده کنید اما اگر چنین سوختی در دسترس نبود، باید از مکمل‌های اورجینال و اکتان بوسترهای اصل استفاده نمایید. کماکان باید این نکته را در نظر داشت که در صورت استفاده از مکمل‌های غیر استاندارد، خود می‌توانند آسیب جدی‌تری به موتور وارد کنند.
استفاده از شمع نامناسب
در صورت عدم تعویض شمع خودرو برای مدت طولانی و یا استفاده از شمع نامناسب، باید انتظار شنیدن صدای ناک را داشته باشید. شمع‌های مختلف، در مقابل حرارت مقاومت متفاوتی دارند و استفاده از شمع نامناسب، بر روی عملکرد موتور تاثیر بسزایی دارد.
استفاده از شمع نامناسب می تواند سیکل احتراق موتور را دچار اختلال کرده و ایجاد ناک کند. راه حل برطرف کردن این مشکل نیز باز کردن این شمع ها و جایگزین کردن آن ها با یک نمونه مطابق با استاندارد کارخانه است.
رسوبات کربن
سوخت مصرفی باید محتوی افزودنی هایی باشد تا از رسوب کربن بر روی بخش‌های مختلف مانند سیلندر، شمع‌ها و سایر قطعات جلوگیری به عمل آید. اما در صورت فقدان این افزودنی‌ها در سوخت مصرفی، مولکول‌های کربن به راحتی بر روی قطعات می‌نشینند و همین امر می‌تواند باعث ایجاد ناک در موتور شود.
وضعیت نامناسب روغن موتور
بخش سرسیلندر موتور باید به خوبی روغن کاری شود و اگر به هر دلیل این اتفاق نیفتد، صدای ناک از موتور شنیده خواهد شد. بنابراین همواره باید سطح روغن و عملکرد مناسب آن را ارزیابی کرده و در زمان مناسب، روغن موتور را تعویض نمایید.
خرابی سنسور ناک
خوشبختانه، ناک موتور مشکل شایعی در خودروهای مدرن نیست. زیرا نسبت هوا و سوخت، انژکتورهای سوخت و تایمینگ همگی توسط کامپیوتر ماشین کنترل می شوند.
حتی یک سنسور ناک وجود دارد که برای تشخیص ناک موتور و رفع این مشکل در این اتومبیل ها تعبیه شده است. در صورتی که مالک اتومبیلی مدرن هستید و ناک موتور را تجربه می کنید، لازم است به بررسی سنسور ناک ماشین بپردازید.
بلبرینگ های فرسوده
نوع دیگر ناک موتور، ناک میله ای ست و زمانی ایجاد می شود که پیستون ها در موتور بالا و پایین می شوند، میل لنگ را می چرخانند و در نهایت نیرو را به چرخ ها می فرستد. بلبرینگ های میله ای حرکت روان پیستون را تسهیل می کنند، اما با گذشت زمان می توانند فرسوده شده یا حتی کاملا خراب شوند.
با فرسوده شدن بلبرینگ ها، پیستون ها در برابر میل لنگ شروع به سر صدا می کنند و صدای ناک ایجاد می کنند. برای رفع این مشکل، ممکن است به بلبرینگ های جدید یا تعمیرات دیگری که روی پیستون ها یا میل لنگ انجام می شود نیاز داشته باشید.
خرابی قرقره ی تسمه
منبع احتمالی دیگر ناک موتور از خود موتور ناشی نمی شود. ممکن است به لیل مشکل در تسمه و لوازم جانبی آن باشد. وقتی موتور کار می کند، تسمه ای را می چرخاند که به قرقره های مختلف در کل موتور متصل است. این تسمه باید کاملاً تحت کشش مناسب باشد تا به آرامی و بی سر و صدا بچرخد.
اگر تسمه بیش از حد کشیده شود، علت آن کارنکردن صحیح دستگاه کشش یا خارج شدن یکی از قرقره ها می باشد. در این وضعین می توانید صدای ناک را بشنوید.
نا میزان بودن تایم دلکو
در خودروهای کاربراتوری و بعضی از نمونه‌های قدیمی با سوخت رسانی انژکتور، برای تقسیم برق از دلکو استفاده میشود. نامیزان بودنِ تایم دلکو علاوه بر بدکارکردن پیشرانه، Knock زدن را به دنبال خواهد داشت.
بشتر بدانید: دلایل کاهش قدرت موتور خودرو
رفع مشکل ناک زدن موتور
- از بنزین را با درجه اکتان توصیه شده‌ی کارخانه استفاده کنید، برای بعضی از خودروها، علاوه بر سوخت‌گیری با بنزین‌سوپر، از مکمل‌های مناسب جهت افزایش اکتان نیز استفاده نمایید.
- وایر و شمع‌ها را با نمونه شرکتی را چک کنید و به موقع تعویض نمایید.
- چند وقت یکبار ولتاژ باتری ماشین را امتحان کرده و از کارکرد صحیح آن مطمئن شوید.
- زمان‌بندی دلکو را با تجهیزات مربوطه بررسی و اصلاح کنید.
- اگر خودرو در دمای متوسط کار نمی‌کند، سریعا سطح مایع خنک کننده و کارکرد درست فن‌ها و سنسور دمای آب و سایر اجزای سیستم خنک‌کننده را حتما بررسی کنید.
- با توجه به اینکه ضدیخ علاوه بر خاصیت رسوب زدایی، دارای خاصیت ضد جوش نیز می باشد، پس برای مایع خنک کننده از درصد آب مقطر یا ضدیخ که توسط کارخانه درنظر گرفته شده است، استفاده نمایید.
- سعی کنید همیشه میزان روغن موتور خود را چک کنید و در زمان مناسب و فقط با درجه گرانروی توصیه شده تعویض کنید.
- برای گرفتن فیلر سوپاپ‌ها، آن‌ها را طبق اعداد اعلامی از سوی کارخانه فیلرگیری کنید.
رفع ناک با ریمپ
راه حل اصلی برای از بین بردن ناک خودرو ریمپ ایسیو است، منشا پیدایش ناک، کیفیت پایین بنزین می باشد که منجر به عدم احتراق مناسب می شود. با ریمپ ECU و تغییرات زمان بندی آوانس جرقه زنی می توان ناک موتور را بطور کامل حذف کرد.
